Σημαντική κυπροαμερικανική ιατρική ανακάλυψη
Μαρία Στυλιανού
Ελπίδες για θεραπεία της ηλιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, ασθένειας του ματιού η οποία προκαλεί μέχρι και τύφλωση και για την οποία μέχρι σήμερα δεν υπήρχε θεραπεία, υπόσχεται ομάδα επιστημόνων από την Κύπρο και την Αμερική. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και άλλα Πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών ενώνουν τις δυνάμεις τους, σε μια προσπάθεια ανακάλυψης θεραπείας της εν λόγω ασθένειας, με τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα να είναι κάτι περισσότερο από θετικά. Μάλιστα, το φάρμακο που ανακαλύφθηκε δεν αποκλείεται να αποτελέσει βάση για δημιουργία θεραπειών για άλλες σοβαρές ασθένειες.
Στο “μικροσκόπιο” των ερευνητών τέθηκε το φάρμακο compstatin, το οποίο ανακαλύφθηκε το 1996. Το συγκεκριμένο φάρμακο δρα στο ανοσοποιητικό σύστημα, καταστέλλοντας τη δραστηριότητα του συστήματος συμπληρώματος, το οποίο αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού. Σημειώνεται πως αρκετές ασθένειες, όπως η ηλιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, το οξύ αναπνευστικό σύνδρομο, η νόσος Alzheimer, εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιακές προσβολές κ.α., οφείλονται στην υπερδραστηριοποίηση ή λανθασμένη δραστηριοποίηση του συστήματος αυτού. Στόχος των επιστημόνων όπως είχε τεθεί από την αρχή της έρευνας, ήταν η παραπέρα βελτιστοποίηση των ιδιοτήτων της compstatin, με στόχο τη δημιουργία ενός νέου παραγώγου, που ενδεχομένως να αποτελούσε φάρμακο για μια από τις προαναφερθείσες ασθένειες.
Έπειτα από αρκετές ερευνητικές εργασίες τόσο στις Η.Π.Α. όσο και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, ερευνητικές ομάδες από τα Πανεπιστήμια Κύπρου, University of California at Riverside και Princeton University πέτυχαν τη βελτιστοποίηση της ανασταλτικής δραστηριότητας του φαρμάκου και ταυτόχρονα των σημαντικών φυσικοχημικών ιδιοτήτων του όπως η ευδιαλυτότητα. Οι επιστήμονες κατάφεραν να παρασκευάσουν νέα παράγωγα της compstatin, χρησιμοποιώντας προεκτάσεις και μεταλλάξεις στο υπάρχον φάρμακο, καθιστώντας το ένα εξέχον υποψήφιο φάρμακο για θεραπεία της ηλιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Η συγκεκριμένη ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική, νοουμένου ότι η ηλιακή εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι μια ασθένεια, για την οποία μέχρι σήμερα δεν υπήρχε θεραπεία. Την ίδια στιγμή, με δεδομένο ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει άλλος τρόπος αντιμετώπισης πολλών ασθενειών και παθολογικών καταστάσεων που σχετίζονται με τη μη ελεγχόμενη δραστηριοποίηση του συστήματος συμπληρώματος, το νέο αυτό φάρμακο πιθανόν να αποτελέσει τη βάση για τη θεραπεία επιπρόσθετων ασθενειών (που προαναφέρθηκαν).
Σημειώνεται πως μέρος των αποτελεσμάτων δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Chemical Biology and Drug Design, ενώ θετικά και υποσχόμενα πειραματικά αποτελέσματα δοκιμών των νέων παραγώγων σε επιθηλιακά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς παρουσιάστηκαν στο διεθνές συνέδριο με θέμα την ηλιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας «Arnold and Mabel Beckman Initiative for Macular Research Conference» από τον Καθηγητή Δρ. Δημήτριο Μωρίκη.
Σημαντική η συμβολή της Κύπρου
Στην όλη ανακάλυψη, σημαντική ήταν η συμβολή δύο επιστημόνων του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, ερευνητή Δρ. Φανούριου Ταμάμη και καθηγητή Δρ. Γεώργιου Αρχοντή, αφού στα υπολογιστικά εργαστήρια του Πανεπιστημίου Κύπρου σχεδιάστηκε επιτυχώς μια από τις επιτυχημένες νέες γενιές του φαρμάκου, ενώ έγινε και το μεγαλύτερο σκέλος των προσομοιώσεων μοριακής δυναμικής του φαρμάκου, καταδεικνύοντας τα πιο πιθανά και υποσχόμενα παράγωγά του για νέες πειραματικές δοκιμές στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αξίζει να αναφερθεί η σημαντική συμβολή δύο Ελλήνων επιστημόνων και καθηγητών στις Ηνωμένες Πολιτείες, του Δρ. Δημήτριου Μωρίκη, καθηγητή στο University of California at Riverside, και του Δρ. Χριστόδουλου Α. Φλούδα, καθηγητή στο Princeton University.
Σε στάδιο δοκιμών
Την παρούσα περίοδο γίνονται επιπρόσθετες πειραματικές δοκιμές τόσο στο University of California at Riverside, όσο και στο University of California at Santa Barbara με σκοπό την εξεύρεση ακόμη πιο δραστικών φαρμάκων. Οι δοκιμές που πραγματοποιούνται από επιστήμονες στις Ηνωμένες Πολιτείες βασίζονται σε καινούρια αποτελέσματα Προσομοιώσεων Μοριακής Δυναμικής που πραγματοποιούνται στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Όσον αφορά το πότε θα μπορεί να κυκλοφορήσει στην αγορά το νέο φάρμακο, αυτό εξαρτάται από το ενδιαφέρον που θα επιδείξουν φαρμακευτικές εταιρείες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιστήμονες που έλαβαν μέρος στο κύριο σκέλος της παρούσας δουλειάς, έχουν καταθέσει πατέντα για μερικά από τα νέα υποσχόμενα φάρμακα, έτσι ώστε να καλύπτονται τα πνευματικά δικαιώματά τους σε πιθανή εξέλιξη όπου φαρμακευτικές εταιρείες εκδηλώσουν ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων.
Η ασθένεια
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι μία πάθηση του κεντρικού τμήματος του αμφιβληστροειδούς που συναντάται συνήθως σε άτομα της τρίτης ηλικίας. Αποτελεί την πιο συχνή αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης στον δυτικό κόσμο. Η πάθηση αυτή προσβάλει την κεντρική περιοχή του βυθού του ματιού, η οποία είναι και η πιο σημαντική, με συνέπεια τη σταδιακή μείωση της κεντρικής όρασης χωρίς άλλα συμπτώματα.
Η νόσος πλήττει περίπου ένα στα 50 άτομα άνω των 50 ετών και ένα στα πέντε άνω των 85 ετών. Η ακριβής αιτία της είναι άγνωστη, όμως παράγοντες αυξημένου κινδύνου είναι το κάπνισμα, η κακή διατροφή, η υψηλή πίεση του αίματος και η κληρονομικότητα.
Μαρία Στυλιανού
Ελπίδες για θεραπεία της ηλιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, ασθένειας του ματιού η οποία προκαλεί μέχρι και τύφλωση και για την οποία μέχρι σήμερα δεν υπήρχε θεραπεία, υπόσχεται ομάδα επιστημόνων από την Κύπρο και την Αμερική. Επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Κύπρου και άλλα Πανεπιστήμια των Ηνωμένων Πολιτειών ενώνουν τις δυνάμεις τους, σε μια προσπάθεια ανακάλυψης θεραπείας της εν λόγω ασθένειας, με τα μέχρι στιγμής αποτελέσματα να είναι κάτι περισσότερο από θετικά. Μάλιστα, το φάρμακο που ανακαλύφθηκε δεν αποκλείεται να αποτελέσει βάση για δημιουργία θεραπειών για άλλες σοβαρές ασθένειες.
Στο “μικροσκόπιο” των ερευνητών τέθηκε το φάρμακο compstatin, το οποίο ανακαλύφθηκε το 1996. Το συγκεκριμένο φάρμακο δρα στο ανοσοποιητικό σύστημα, καταστέλλοντας τη δραστηριότητα του συστήματος συμπληρώματος, το οποίο αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού. Σημειώνεται πως αρκετές ασθένειες, όπως η ηλιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, το οξύ αναπνευστικό σύνδρομο, η νόσος Alzheimer, εγκεφαλικά επεισόδια, καρδιακές προσβολές κ.α., οφείλονται στην υπερδραστηριοποίηση ή λανθασμένη δραστηριοποίηση του συστήματος αυτού. Στόχος των επιστημόνων όπως είχε τεθεί από την αρχή της έρευνας, ήταν η παραπέρα βελτιστοποίηση των ιδιοτήτων της compstatin, με στόχο τη δημιουργία ενός νέου παραγώγου, που ενδεχομένως να αποτελούσε φάρμακο για μια από τις προαναφερθείσες ασθένειες.
Έπειτα από αρκετές ερευνητικές εργασίες τόσο στις Η.Π.Α. όσο και σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης και της Κύπρου, ερευνητικές ομάδες από τα Πανεπιστήμια Κύπρου, University of California at Riverside και Princeton University πέτυχαν τη βελτιστοποίηση της ανασταλτικής δραστηριότητας του φαρμάκου και ταυτόχρονα των σημαντικών φυσικοχημικών ιδιοτήτων του όπως η ευδιαλυτότητα. Οι επιστήμονες κατάφεραν να παρασκευάσουν νέα παράγωγα της compstatin, χρησιμοποιώντας προεκτάσεις και μεταλλάξεις στο υπάρχον φάρμακο, καθιστώντας το ένα εξέχον υποψήφιο φάρμακο για θεραπεία της ηλιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας.
Η συγκεκριμένη ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική, νοουμένου ότι η ηλιακή εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι μια ασθένεια, για την οποία μέχρι σήμερα δεν υπήρχε θεραπεία. Την ίδια στιγμή, με δεδομένο ότι μέχρι στιγμής δεν υπάρχει άλλος τρόπος αντιμετώπισης πολλών ασθενειών και παθολογικών καταστάσεων που σχετίζονται με τη μη ελεγχόμενη δραστηριοποίηση του συστήματος συμπληρώματος, το νέο αυτό φάρμακο πιθανόν να αποτελέσει τη βάση για τη θεραπεία επιπρόσθετων ασθενειών (που προαναφέρθηκαν).
Σημειώνεται πως μέρος των αποτελεσμάτων δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Chemical Biology and Drug Design, ενώ θετικά και υποσχόμενα πειραματικά αποτελέσματα δοκιμών των νέων παραγώγων σε επιθηλιακά κύτταρα του αμφιβληστροειδούς παρουσιάστηκαν στο διεθνές συνέδριο με θέμα την ηλιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας «Arnold and Mabel Beckman Initiative for Macular Research Conference» από τον Καθηγητή Δρ. Δημήτριο Μωρίκη.
Σημαντική η συμβολή της Κύπρου
Στην όλη ανακάλυψη, σημαντική ήταν η συμβολή δύο επιστημόνων του Τμήματος Φυσικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, ερευνητή Δρ. Φανούριου Ταμάμη και καθηγητή Δρ. Γεώργιου Αρχοντή, αφού στα υπολογιστικά εργαστήρια του Πανεπιστημίου Κύπρου σχεδιάστηκε επιτυχώς μια από τις επιτυχημένες νέες γενιές του φαρμάκου, ενώ έγινε και το μεγαλύτερο σκέλος των προσομοιώσεων μοριακής δυναμικής του φαρμάκου, καταδεικνύοντας τα πιο πιθανά και υποσχόμενα παράγωγά του για νέες πειραματικές δοκιμές στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αξίζει να αναφερθεί η σημαντική συμβολή δύο Ελλήνων επιστημόνων και καθηγητών στις Ηνωμένες Πολιτείες, του Δρ. Δημήτριου Μωρίκη, καθηγητή στο University of California at Riverside, και του Δρ. Χριστόδουλου Α. Φλούδα, καθηγητή στο Princeton University.
Σε στάδιο δοκιμών
Την παρούσα περίοδο γίνονται επιπρόσθετες πειραματικές δοκιμές τόσο στο University of California at Riverside, όσο και στο University of California at Santa Barbara με σκοπό την εξεύρεση ακόμη πιο δραστικών φαρμάκων. Οι δοκιμές που πραγματοποιούνται από επιστήμονες στις Ηνωμένες Πολιτείες βασίζονται σε καινούρια αποτελέσματα Προσομοιώσεων Μοριακής Δυναμικής που πραγματοποιούνται στο Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Όσον αφορά το πότε θα μπορεί να κυκλοφορήσει στην αγορά το νέο φάρμακο, αυτό εξαρτάται από το ενδιαφέρον που θα επιδείξουν φαρμακευτικές εταιρείες στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι επιστήμονες που έλαβαν μέρος στο κύριο σκέλος της παρούσας δουλειάς, έχουν καταθέσει πατέντα για μερικά από τα νέα υποσχόμενα φάρμακα, έτσι ώστε να καλύπτονται τα πνευματικά δικαιώματά τους σε πιθανή εξέλιξη όπου φαρμακευτικές εταιρείες εκδηλώσουν ενδιαφέρον για την εκμετάλλευση των αποτελεσμάτων.
Η ασθένεια
Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι μία πάθηση του κεντρικού τμήματος του αμφιβληστροειδούς που συναντάται συνήθως σε άτομα της τρίτης ηλικίας. Αποτελεί την πιο συχνή αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης στον δυτικό κόσμο. Η πάθηση αυτή προσβάλει την κεντρική περιοχή του βυθού του ματιού, η οποία είναι και η πιο σημαντική, με συνέπεια τη σταδιακή μείωση της κεντρικής όρασης χωρίς άλλα συμπτώματα.
Η νόσος πλήττει περίπου ένα στα 50 άτομα άνω των 50 ετών και ένα στα πέντε άνω των 85 ετών. Η ακριβής αιτία της είναι άγνωστη, όμως παράγοντες αυξημένου κινδύνου είναι το κάπνισμα, η κακή διατροφή, η υψηλή πίεση του αίματος και η κληρονομικότητα.
