Ως μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Harvard Stem Cell Institute, o Ευάγγελος Κισκίνης εξειδικεύεται στη μελέτη και τη θεραπεία εκφυλιστικών νόσων του νευρικού συστήματος με τη χρήση βλαστοκυττάρων. Τα τελευταία τρία χρόνια, με τη χρήση των βλαστοκυττάρων, μελετούσε τα νευροεκφυλιστικά νοσήματα.

 Έτσι, κατάφερε να ανακαλύψει το μηχανισμό που οδηγεί στην παράλυση των ασθενών από την Πλευρική Αμυοτροφική Σκλήρυνση, καθώς και ένα φάρμακο για την θεραπεία της. Η ερευνητική του ομάδα πιο συγκεκριμένα, έφτιαξε κινητικούς νευρώνες από εμβρυακά βλαστοκύτταρα (induced pluripotent stem cells) που δημιούργησε, χρησιμοποιώντας την επαναστατική μέθοδο επαναπρογραμματισμού δερματικών κυττάρων.

 Ο Έλληνας επιστήμονας Ευάγγελος Κισκίνης μιλά αποκλειστικά στο Capital.gr για την ανακάλυψή του.


 Συνέντευξη στη Βίκυ Κουρλιμπίνη

κ. Κισκίνη, καταφέρατε να μελετήσετε την Πλευρική Αμυοτροφική Σκλήρυνση (Amyotrophic Lateral Sclerosis- ALS) με τη βοήθεια βλαστοκυττάρων. Τι σημαίνει αυτό για τη θεραπεία όσων πάσχουν από τη συγκεκριμένη νόσο;Η Πλευρική Αμυοτροφική Σκλήρυνση είναι μία εκφυλιστική νόσος που πλήττει τους άνω και κάτω κινητικούς νευρώνες, δηλαδή τα κύτταρα που ελέγχουν όλες τις κινήσεις μας. Η ασθένεια χαρακτηρίζεται από σταδιακή εξέλιξη που οδηγεί στην πλήρη παράλυση και την κατάληξη των ασθενών μέσα σε διάστημα δύο έως πέντε ετών κατά μέσο όρο.

 Το 2006 έγινε μία σημαντική επιστημονική κατάκτηση που επηρέασε την έρευνά μας. Ο Ιάπωνας επιστήμονας Shinya Jamanaka ανακάλυψε την επαναστατική μέθοδο επαναπρογραμματισμού σωματικών κυττάρων σε εμβρυακά βλαστοκύτταρα για την οποία μάλιστα τιμήθηκε πέρσι με το βραβείο Νόμπελ Ιατρικής. Η συγκεκριμένη τεχνολογία επιτρέπει τη δημιουργία εμβρυακών βλαστοκυττάρων από ένα οποιοδήποτε σωματικό κύτταρο, όπως για παράδειγμα ένα δερματικό κύτταρο ή τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί τα εμβρυακά βλαστοκύτταρα έχουν τη μοναδική ιδιότητα διαφοροποίησης σε χιλιάδες ξεχωριστα κύτταρα που φτιάχνει το ανθρώπινο σώμα.

 Φτιάχνοντας έτσι εμβρυακά βλαστοκύτταρα από ασθενείς που πάσχουν από ALS, μας δόθηκε η δυνατότητα να δημιουργήσουμε και να μελετήσουμε κινητικούς νευρώνες στο εργαστήριο για πρώτη φορά. Συγκρίνοντας τους κινητικούς νευρώνες με αυτούς από υγιείς οργανισμούς ανακαλύψαμε μία σειρά από αιτίες που οδηγούν στον θάνατο των νευρικών κυττάρων καθώς και έναν τρόπο για να τον αντιστρέψουμε.

 Ποιές θα είναι οι άμεσες επιδράσεις της έρευνάς σας σε ασθενείς με Πλευρική Αμυοτροφική Σκλήρυνση;Η ερευνητική μας μελέτη οδήγησε στην ανακάλυψη μίας θεραπευτικής ουσίας, οποίο δείξαμε ότι έχει καταλυτικές ιδιότητες στα νευρικά κύτταρα που πάσχουν από  ALS. Η συγκεκριμένη ουσία κυκλοφορεί ήδη στην αγορά ως φάρμακο και χρησιμοποιείται για τη θεραπεία ασθενών που πάσχουν από επιληψία. Έτσι, μας δίνεται η δυνατότητα να προχωρήσουμε γρήγορα σε κλινικές έρευνες σε ασθενείς που πάσχουν από ALS.

 Οι κλινικές μελέτες σε ασθενείς θα ξεκινήσουν μέσα στο 2014 και τα αποτελέσματα αναμένονται στα επόμενα δύο χρόνια. Ευελπιστούμε ότι η συγκεκριμένη θεραπεία θα έχει σημαντικά ευεργετικά αποτελέσματα στην υγεία των ασθενών με ALS.

 Ποιος είναι ο λόγος που αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το κομμάτι της έρευνας;
Καταρχήν, γιατί υπάρχει ιατρική ανάγκη. Αυτή τη στιγμή μόνο στην Αμερική υπάρχουν πάνω από 50.000 ασθενείς που πάσχουν από ALS και δεν υπάρχει αποτελεσματική θεραπεία. Δεύτερον, διότι η μελέτη του ALS επιστημονικά αποτελεί ένα συναρπαστικό μυστήριο. Και τρίτον διότι διαπίστωσα ότι με την επαναστατική τεχνολογία των επαναπρογραμματισμένων εμβρυακών βλαστοκυττάρων θα μπορούσαμε να συνεισφέρουμε σημαντικά στην έρευνα αυτής της ασθένειας.

 Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στη Θεσσαλονίκη. Για ποιό λόγο αποφασίσατε να δουλέψετε στην Αμερική;
Η Αμερική και συγκεκριμένα το Harvard Stem Cell Institute είναι πρωτοπόρα στη συγκεκριμένη έρευνα και ήθελα να μάθω από τους καλύτερους.

 Πως βρίσκετε το επίπεδο των ερευνών στην Ελλάδα;
Με βάση τα οικονομικά δεδομένα και τις λίγες δυνατότητες που δίνονται στους επιστήμονες που δουλεύουν στην Ελλάδα θεωρώ ότι βρίσκεται σε καλό επίπεδο. Συγκεκριμένα, το Ίδρυμα της Βιοιατρικής Έρευνας της Ακαδημίας των Αθηνών καθώς και το Ινστιτούτο Τεχνολογικών Ερευνών στην Κρήτη διαθέτουν εξαιρετικούς επιστήμονες και καταφέρνουν και παράγουν αξιόλογη δουλειά.

 Ο Ευάγγελος Κισκίνης είναι απόφοιτος του Πανεπιστημίου του Surrey με μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές Μοριακής Βιολογίας στο Imperial College του Λονδίνου. Έχει επίσης εργαστεί στη φαρμακευτική εταιρεία Novartis στη Βασιλεία της Ελβετίας και έχει τιμηθεί με ερευνητικές υποτροφίες από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Μοριακής Βιολογίας (ΕΜΒΟ), από το Ινστιτούτο Βλαστοκυττάρων της Νέας Υόρκης (ΝΥSCF), και από το Charles King Trust.

 vicky.kourlibini@capital.gr